Rối loạn tiền bạc là gì? 

Khái niệm và Biểu hiện chính

Dưới góc độ tâm lý, rối loạn tiền bạc (Money dysmorphia) là một trạng thái tâm lý khi nhận thức của một người về tài chính không phù hợp với hoàn cảnh tài chính thực tế của họ. Nó thường là phản ứng để đối phó với những vấn đề tâm lý hoặc cảm xúc sâu xa hơn bằng cách sử dụng tiền bạc một cách thái quá.

Rối loạn tiền bạc có thể biểu hiện ở hai hướng đối lập:

1. Người giàu nhưng vẫn sống kẹt xỉ như người nghèo vì cảm giác thiếu thốn từ quá khứ.
2. Người gặp khó khăn tài chính nhưng vẫn chi tiêu hoang phí như khi giàu có để phủ nhận hiện thực.

Dấu hiệu nhận biết 

Ngoài ra, để tự kiểm tra xem mình có đang rơi vào hội chứng này không, bạn có thể xem xét những dấu hiệu cụ thể dưới đây: 

• Chi tiêu quá mức: Bạn thường xuyên chi tiêu nhiều hơn số tiền mình kiếm được. Bạn dễ dàng bị cám dỗ bởi những món đồ không thực sự cần thiết, mua sắm theo cảm xúc nhất thời hoặc thậm chí có xu hướng vung tiền cho những món đồ xa xỉ chỉ để thể hiện bản thân, chạy theo xu hướng hay gây ấn tượng với người khác. 
• Sử dụng quá nhiều tín dụng: Bạn thường xuyên phải sử dụng thẻ tín dụng hoặc vay mượn để chi trả cho các khoản chi tiêu hàng ngày.
• Không có kế hoạch tài chính: Bạn không có kế hoạch tài chính rõ ràng, không lập ngân sách chi tiêu cụ thể.
• Không có khái niệm tiết kiệm: Bạn không hề có ý thức tiết kiệm hoặc đầu tư cho tương lai. Tất cả số tiền kiếm được đều được chi tiêu hết, không có khoản dự phòng cho những trường hợp khẩn cấp hoặc những mục tiêu dài hạn. 
• Theo đuổi lối sống ảo: Bạn bị ảnh hưởng bởi lối sống xa hoa, hào nhoáng của những người trên mạng xã hội và cố gắng bắt chước theo mà không cân nhắc đến khả năng tài chính thực tế của bản thân. 
• Mua sắm để tự an ủi: Mua sắm trở thành cách bạn giải tỏa căng thẳng, xoa dịu nỗi buồn hoặc tự thưởng cho bản thân sau những áp lực trong cuộc sống. 
• Không chịu thay đổi: Dù nhận thức được thói quen chi tiêu thiếu kiểm soát của mình nhưng bạn vẫn không chịu thay đổi. 

Cùng 2Target tìm hiểu tận gốc nguyên nhân rối loạn tiền bạc và những phương pháp hiệu quả để lấy lại cân bằng tài chính nhé! 

Nguyên nhân bất ngờ của hội chứng Rối loạn tiền bạc ở giới trẻ 

Theo thống kê, thời lượng sử dụng mạng xã hội trung bình mỗi ngày của giới trẻ Việt Nam là 7 giờ. Đây là con số đáng báo động, đặc biệt khi đặt trong bối cảnh so sánh với khu vực và thế giới. Việc tiếp xúc thường xuyên với mạng xã hội, nếu không được kiểm soát tốt, có thể làm gia tăng nguy cơ rối loạn tiền bạc. 

Những cuộc sống lung linh trên màn hình đang âm thầm ảnh hưởng đến hành vi chi tiêu và lối sống của chúng ta theo những cách bạn không ngờ tới. Hãy cùng nhìn vào thực tế: Mạng xã hội tràn ngập những hình ảnh, video về cuộc sống sang chảnh, du lịch khắp nơi, mua sắm hàng hiệu không tiếc tay. “Thế giới lý tưởng hóa” này khiến nhiều bạn trẻ khao khát và nỗ lực sao chép, bất chấp khả năng tài chính thực tế của mình. Áp lực “bắt trend”, “sống ảo” trở nên quá lớn, khiến việc chi tiêu vượt quá khả năng trở nên thường xuyên hơn.

Đặc biệt, gần đây, mạng xã hội Threads đã trở thành một nơi để nhiều bạn flex về độ giàu có của bản thân với số lương khủng ngay khi còn ở độ tuổi 22. Nhưng khi tìm hiểu kỹ, thì những thông tin đó 90% là bịa đặt. Thế nhưng, có rất nhiều bạn trẻ khi nhìn vào những con số lương của mọi người thì lại thấy tự ti cũng như thất vọng và chán nản về bản thân. 

Chưa kể đến việc các công ty, nhãn hàng liên tục “bắn phá” quảng cáo, khuyến mãi trên mạng xã hội, kích thích ham muốn mua sắm. Các influencer cũng góp phần không nhỏ khi liên tục review sản phẩm, chia sẻ mã giảm giá, khiến người xem khó lòng cưỡng lại sức hút của việc mua sắm.

Kết quả là gì? Nhiều bạn trẻ rơi vào vòng xoáy mua sắm mất kiểm soát, lạm dụng thẻ tín dụng, vay nợ để thỏa mãn nhu cầu “sống ảo”. Hệ quả là gánh nặng tài chính đè lên vai, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tương lai. Theo Metric, người Việt chi trung bình 1 tỷ USD/tháng trên các sàn TMĐT. Rõ ràng, mạng xã hội đang len lỏi và định hình hành vi tiêu dùng của chúng ta một cách mạnh mẽ. 

Tuy nhiên, không phải mọi thứ trên mạng xã hội đều tiêu cực. Nếu biết cách sử dụng thông minh, chúng ta hoàn toàn có thể tận dụng mạng xã hội để học hỏi kiến thức tài chính, đặt mục tiêu chi tiêu hợp lý.

Hậu quả đáng lo ngại của Rối loạn tiền bạc

Rối loạn tiền bạc, với biểu hiện là sự mất kiểm soát trong chi tiêu và quản lý tài chính cá nhân, không chỉ gây ra những hệ lụy trước mắt mà còn tiềm ẩn nhiều hậu quả khôn lường, tác động sâu rộng đến tương lai của thế hệ trẻ. 

Bất ổn định về tài chính

Việc chi tiêu quá mức, đặc biệt khi lạm dụng các công cụ tín dụng để duy trì lối sống ảo, dễ dàng đẩy các bạn trẻ vào vòng xoáy nợ nần. Gánh nặng trả nợ, cùng với lãi suất tích lũy, sẽ “ngốn” một phần đáng kể thu nhập, hạn chế khả năng đầu tư, tích lũy và xây dựng nền tảng tài chính vững chắc cho tương lai. Điều này đồng nghĩa với việc đánh mất cơ hội tận dụng lợi thế của lãi suất kép và làm chậm quá trình tích lũy tài sản.

Sức khoẻ tâm lý bị ảnh hưởng

Sự lệch lạc giữa kỳ vọng về một cuộc sống xa hoa được tô vẽ trên mạng xã hội và thực tế tài chính hạn hẹp có thể dẫn đến sự thất vọng, căng thẳng, thậm chí là trầm cảm và lo âu. Áp lực tài chính kéo dài sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần, gây ra những hệ lụy khó lường cho cuộc sống cá nhân và các mối quan hệ xã hội.

Cản trở đạt được mục tiêu dài chính trong dài hạn

Rối loạn tiền bạc tạo ra rào cản đáng kể trong việc hoạch định và đạt được các mục tiêu tài chính dài hạn. Những dự định quan trọng như sở hữu nhà riêng, du học, hay đảm bảo một cuộc sống an nhàn sau khi nghỉ hưu sẽ trở nên xa vời hơn bao giờ hết. Việc thiếu kỷ luật tài chính khiến việc tích lũy và phân bổ nguồn lực cho các mục tiêu dài hạn trở nên khó khăn, thậm chí là bất khả thi.

Vượt qua rối loạn tiền bạc 

Có thể khẳng định rằng, các động tiêu cực của rối loạn tiền bạc lên giới trẻ không thể xem nhẹ. Dưới đây là những bước cơ bản giúp bạn nhận diện vấn đề và xây dựng thói quen tài chính tích cực.

Nhận diện và chấp nhận vấn đề

Bước đầu tiên và quan trọng nhất là nhận thức và chấp nhận rằng mình đang gặp khó khăn trong việc kiểm soát chi tiêu. Khi bạn nhận thức được vấn đề có nghĩa bạn đã giải quyết được 50% của nó rồi. Sự thừa nhận này là nền tảng để xác định các thói quen tiêu cực và tìm kiếm giải pháp khắc phục.

Khám phá nguyên nhân gốc rễ

Rối loạn tiền bạc thường là biểu hiện bề mặt của những vấn đề tâm lý sâu ẩn. Việc tìm hiểu và giải quyết tận gốc nguyên nhân này, ví dụ như stress, áp lực xã hội, hay cảm giác thiếu tự tin, sẽ giúp kiểm soát hiệu quả các hành vi chi tiêu bất hợp lý. Thay vì “mua sắm trị liệu”, hãy tìm đến những cách giải tỏa lành mạnh hơn như tập thể dục, yoga, hay các hoạt động nghệ thuật.

Xây dựng hệ thống hỗ trợ

Chia sẻ khó khăn với bạn bè, gia đình, hoặc chuyên gia tâm lý có thể mang lại sự hỗ trợ tinh thần quý giá. Việc trò chuyện cởi mở giúp giảm bớt áp lực tâm lý và tạo động lực để thay đổi. Đối với những trường hợp nghiêm trọng, việc tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên nghiệp từ các chuyên gia tâm lý hoặc tư vấn tài chính là vô cùng cần thiết. Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) là một phương pháp được chứng minh hiệu quả trong việc điều trị rối loạn tiền bạc.

Nâng cao kiến thức Tài chính

Trang bị kiến thức về quản lý tài chính cá nhân là “vũ khí” hữu hiệu để kiểm soát chi tiêu và đưa ra quyết định tài chính sáng suốt. Hiểu rõ về ngân sách, đầu tư, tiết kiệm, và quản lý nợ sẽ giúp bạn xây dựng một kế hoạch tài chính vững chắc và tránh xa những cạm bẫy chi tiêu.

>> Xem thêm: Quy tắc 6 chiếc lọ – Bí quyết quản lý tiền thông minh

Kiểm soát môi trường Mạng xã hội

Mạng xã hội được coi là nguyên nhân chính khiến genZ Việt Nam rơi vào chứng Rối loạn tiền bạc. Bỏi vậy, việc sử dụng mạng xã hội một cách hiệu quả là điều vô cùng cần thiết để có thể thoát khỏi sự rối loạn này.

• Hạn chế tiếp xúc với những nội dung kích thích mua sắm: Bỏ theo dõi các tài khoản hoặc trang quảng cáo liên tục “dội bom” bạn bằng những sản phẩm không cần thiết. Hạn chế thời gian lướt mạng xã hội, đặc biệt là những nền tảng tập trung vào mua sắm như TikTok shop, Shopee, Lazada,…Chỉ truy cập vào khi bạn có thứ thật sự cần mua. 
• Tập trung vào nội dung tích cực: Theo dõi các trang, nhóm chia sẻ kiến thức về tài chính cá nhân, lối sống tối giản, hoặc phát triển bản thân. Điều này giúp thay đổi tư duy về tiêu dùng và tạo động lực để quản lý tài chính hiệu quả hơn.
• Sử dụng công cụ hỗ trợ: Cài đặt các ứng dụng chặn quảng cáo, giới hạn thời gian sử dụng ứng dụng, hoặc theo dõi chi tiêu để kiểm soát việc sử dụng mạng xã hội và thói quen mua sắm trực tuyến.

Thiết lập ngân sách và theo dõi chi tiêu

Lập ngân sách chi tiết và theo dõi chặt chẽ các khoản thu chi là bước quan trọng để kiểm soát dòng tiền và xác định các khoản chi tiêu không cần thiết. Sử dụng các ứng dụng quản lý tài chính hoặc sổ ghi chép để theo dõi chi tiêu hàng ngày, hàng tuần, và hàng tháng.

Xây dựng mục tiêu tài chính

Việc đặt ra các mục tiêu tài chính rõ ràng, ví dụ như tiết kiệm cho việc mua nhà, du học, hoặc đầu tư, sẽ tạo động lực để bạn quản lý chi tiêu hiệu quả hơn và hướng tới tương lai tài chính vững chắc.

___________________

2TARGET – TIÊN PHONG TRONG ĐÀO TẠO TÀI CHÍNH

Địa chỉ: Tầng 2, Số 6 Nguyễn Thị Thập, Trung Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội

Hotline: 0898 622 822

Website: www.2target.vn