Giới trẻ Việt Nam hiện nay – đặc biệt là Gen Z – năng động, chủ động kiếm tiền và cởi mở trong cách tiêu dùng. Tuy nhiên, nhiều sinh viên vẫn thiếu kỹ năng quản lý tài chính cá nhân, chi tiêu theo cảm xúc, ít tiết kiệm và dễ rơi vào áp lực tài chính hay các bẫy lừa đảo. Việc giáo dục tài chính từ sớm, đồng hành cùng con và tạo môi trường thực hành phù hợp chính là chìa khóa giúp giới trẻ xây dựng tư duy quản lý tiền thông minh, tự chủ và bền vững.

Cách giới trẻ Việt Nam quản lý tiền hiện nay

Thế hệ trẻ Việt Nam hiện nay – đặc biệt là nhóm Gen Z – chủ động và cởi mở hơn nhiều trong việc tiếp cận, kiếm tiền và chi tiêu so với thế hệ trước. Các bạn rất nhanh nhạy với công nghệ, biết tận dụng mạng xã hội, làm việc tự do (freelance), đầu tư, hay tham gia các hoạt động kinh doanh nhỏ để tạo thu nhập. Điều đó cho thấy tư duy “tự chủ tài chính” đã bắt đầu hình thành rõ rệt.

Tuy nhiên, đi cùng sự năng động đó là nhiều lỗ hổng trong tư duy và kỹ năng quản lý tài chính cá nhân. Không ít bạn trẻ vẫn đang tiêu tiền theo cảm xúc, chịu ảnh hưởng nặng nề từ mạng xã hội và văn hóa “sống cho hiện tại”. Việc chi tiêu vượt thu nhập, mua sắm theo trào lưu, đầu tư theo đám đông hay dùng tín dụng ngắn hạn để duy trì lối sống ngày càng phổ biến.

Hậu quả là gen Z đang chịu áp lực tài chính cao hơn hẳn các thế hệ trước. Một cuộc khảo sát tại Anh vào năm 2024 đã cho thấy, 48% gen z cảm thấy bị áp lực bởi tình hình tài chính của mình, và tỷ lệ này cao hơn hẳn so với gen x và gen y.

Tại Việt Nam, chưa có nhiều cuộc khảo sát chuyên sâu về kỹ năng quản lý tài chính của người trẻ, nhưng một số nghiên cứu gần đây đã hé lộ những thực tế đáng lo ngại. Phần lớn sinh viên và người trẻ vẫn còn thiếu kỹ năng quản lý tài chính cơ bản. Rất ít bạn biết lập ngân sách, tỷ lệ tiết kiệm thấp, và nhiều bạn thậm chí không kiểm soát được chi tiêu hàng tháng, thường xuyên rơi vào tình trạng “chưa hết tháng đã hết tiền”.

Bên cạnh đó, các con số thống kê về lừa đảo tài chính cũng phản ánh một thực trạng đáng báo động: rất nhiều bạn trẻ đã trở thành nạn nhân của các bẫy lừa đảo, chỉ vì thiếu kiến thức và năng lực quản lý tài chính cá nhân. Thậm chí, những sai lầm này không chỉ ảnh hưởng đến tiền bạc mà còn tiềm ẩn rủi ro đối với sức khỏe và an toàn cá nhân. Những thực trạng này nhấn mạnh mức độ cấp thiết của giáo dục tài chính cá nhân từ sớm, nhằm trang bị cho người trẻ tư duy, kỹ năng và khả năng tự bảo vệ bản thân trước các rủi ro trong đời sống tài chính.

>> Xem thêm: Sinh viên năm nhất – Con mồi béo bở của Lừa đảo

Lý do nhiều sinh viên vẫn gặp khó khăn khi quản lý tài chính cá nhân?

Giáo dục tài chính còn hạn chế

Ở Việt Nam, khái niệm “giáo dục tài chính” vẫn còn khá mới. Phần lớn sinh viên chưa từng được học một cách bài bản về lập ngân sách, tiết kiệm, chi tiêu có kế hoạch hay đầu tư an toàn. Các kỹ năng này hầu như không có trong chương trình học phổ thông, mà chỉ được tiếp cận qua mạng xã hội – nơi thông tin rất phân tán, thậm chí sai lệch.

Môi trường tiêu dùng quá mạnh và hấp dẫn

Sinh viên là nhóm chịu tác động trực tiếp từ truyền thông, mạng xã hội và xu hướng tiêu dùng nhanh. Các ứng dụng thương mại điện tử, ví điện tử, thẻ tín dụng sinh viên, hay “mua trước trả sau” đều khiến việc chi tiêu trở nên quá dễ dàng.

Thêm vào đó, văn hóa “trải nghiệm”, “check-in”, “phải theo kịp bạn bè” khiến nhiều bạn chi vượt khả năng thu nhập thực tế. Khi chi tiêu dựa trên cảm xúc rất dễ rơi vào vòng xoáy vay mượn – chi tiêu – thiếu hụt, đặc biệt với sinh viên xa nhà, chưa có nguồn thu ổn định.

Thiếu sự đồng hành và định hướng từ phụ huynh 

Tuy nhiên, nguyên nhất chính phải nhắc đến đó là sự thiếu đồng hành và định hướng của phụ huynh trong việc giáo dục tài chính cho con. Rất nhiều phụ huynh vẫn ngại nói chuyện về tiền với con, hoặc chọn cách quản lý thay vì hướng dẫn. Con được chu cấp tiền hàng tháng, nhưng không được chỉ dẫn cách sử dụng, không được khuyến khích lập kế hoạch hay chịu trách nhiệm về quyết định chi tiêu của mình. Điều này dẫn đến việc sinh viên thiếu kỷ luật tài chính tự thân – tiêu hết rồi xin thêm, thay vì học cách cân đối và chịu trách nhiệm.

Vai trò quan trọng của cha mẹ trong việc đồng hành cùng con

Cha mẹ – Người thầy đầu tiên về tài chính

Cha mẹ chính là những người thầy đầu tiên trong việc dạy con về quản lý tài chính cá nhân. Trẻ không học chỉ bằng lời nói, mà học qua quan sát cách cha mẹ kiếm tiền, chi tiêu và tiết kiệm mỗi ngày. Vì vậy, điều quan trọng nhất là cha mẹ làm gương: lập kế hoạch tài chính, chi tiêu có mục đích và duy trì kỷ luật trong mọi quyết định liên quan đến tiền bạc. Khi trẻ nhìn thấy hành vi tài chính đúng đắn từ cha mẹ, tư duy quản lý tiền bạc sẽ hình thành một cách tự nhiên.

Tạo môi trường thực hành tài chính từ sớm

Học quản lý tài chính cá nhân là học để làm, thực hành và trải nghiệm suốt đời. Cha mẹ có thể tạo cơ hội cho con bằng cách bắt đầu từ những việc đơn giản: trao cho con một quỹ tiêu vặt phù hợp với độ tuổi để con thực hành chi tiêu. Khi con lớn hơn, hãy dần trao quyền để con quản lý các quỹ chi tiêu lớn hơn và tham gia một số quyết định tài chính trong gia đình. Mục tiêu cuối cùng là khi con đủ tuổi tự lập, con có thể tự quản lý tài chính của mình một cách độc lập. Trong quá trình này, điều quan trọng là cha mẹ cho phép con thử và sai, vì sai nhỏ từ lúc còn bé sẽ dễ uốn nắn, giúp con giảm tối đa sai lầm nghiêm trọng khi trưởng thành.

>> Xem thêm: Thời điểm vàng để dạy con về Quản lý tài chính cá nhân

Hướng dẫn con tiếp cận thông tin và kiến thức chính thống

Trong thời đại mạng lưới thông tin phát triển như hiện nay, nếu để con tự mình “bơi” trong biển thông tin, con rất dễ tiếp cận những nguồn không chính xác, thậm chí rơi vào bẫy lừa đảo tài chính. Cha mẹ cần đồng hành, chỉ ra các nguồn thông tin uy tín và chính thống, đồng thời hướng con tham gia các khóa học quản lý tài chính cá nhân có chất lượng. Việc này giúp con sớm xây dựng bản lĩnh và năng lực tự thân, biết đánh giá rủi ro và đưa ra quyết định tài chính thông minh.

>> Tham khảo các khoá học Quản lý tài chính cá nhân Tại đây

Cha mẹ không cần biết hết mọi điều về tài chính, nhưng cần biết định hướng cho con. Hãy giúp con tiếp cận các nguồn kiến thức chính thống, những khóa học uy tín, thay vì để con tự học từ mạng xã hội và rơi vào những ‘bài học sai.

___________________

2TARGET – TIÊN PHONG TRONG ĐÀO TẠO TÀI CHÍNH

Địa chỉ: Tầng 2, Số 6 Nguyễn Thị Thập, Trung Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội

Hotline: 0898 622 822

Website: www.2target.vn

Tham khảo Khoá học Quản lý tài chính cá nhân: Tại đây