Những ý tưởng chính của phong trào FIRE bắt nguồn từ cuốn sách bán chạy nhất năm 1992 Your Money or Your Life (Tiền hay cuộc sống) của hai tác giả Vicki Robin và Joe Dominguez, và cuốn sách xuất bản năm 2010 của Jacob Lund Fisker có tên Early Retirement Extreme (Nghỉ hưu cực sớm).

Ý tưởng chính của FIRE là xác định số tiền bạn cần tiết kiệm, sau đó bỏ vào một danh mục đầu tư để sinh ra thu nhập thu động hàng năm. Bạn có thể rút tiền ra từ danh mục này, theo một tỷ lệ nhất định, để chi trả cho nhu cầu chi tiêu cho cuộc sống, mà không cần phải làm việc thêm nữa, đồng thời vẫn bảo toàn được danh mục đầu tư trong một thời gian dài. Như vậy bạn vừa có thể độc lập tài chính, vừa có thể nghỉ hưu sớm.  

Công thức FIRE

Để thực hiện FIRE, bạn cần trả lời được ít nhất 3 câu hỏi:

• Tôi cần tiết kiệm bao nhiêu để có thể nghỉ hưu?
• Tôi có thể rút ra bao nhiều tiền để chi tiêu hàng năm?
• Và tôi sẽ phân bổ danh mục đầu tư như thế nào với số tiền tiết kiệm của mình để đảm bảo rằng tôi sẽ an toàn về mặt tài chính cho đến khi chết?

Các công thức FIRE được xây dựng dựa trên quy tắc 4% được công bố trong một nghiên cứu của William P. Bengen vào năm 1994. Dựa trên các số liệu thực tế trong một thời gian dài trên thị trường Mỹ, bao gồm cả các giai đoạn thị trường tăng trưởng tốt và giai đoạn thị trường rơi vào khủng hoảng, Bengen cho rằng một người có thể đầu tư tiền tiết kiệm của mình vào một danh mục đầu tư gồm 60% cổ phiếu và 40% trái phiếu, sau đó, rút ra 4% hàng năm để chi tiêu, thì họ có thể đảm bảo duy trì danh mục này trong thời gian dài tới trên 30 năm.

Bạn có thể đọc toàn bộ nghiên cứu của Bengen tại đây 

Trên cơ sở quy tắc 4%, FIRE được phát biểu rằng: bạn có thể tiết kiệm quỹ hưu trí có giá trị tối thiểu gấp 25 lần chi phí sinh hoạt hàng năm, sau đó, đầu tư quỹ này để nó sinh lời tự động, mỗi năm bạn được phép rút ra không quá 4% từ quỹ hưu trí của mình để sinh sống. Khi đạt được sự tự do về tài chính, công việc được trả lương sẽ trở thành tuỳ chọn, và bạn có thể nghỉ hưu sớm  hơn  nhiều  thập  kỷ  so  với  tuổi  nghỉ  hưu thông thường.

Để đạt được FIRE, nhiều người đã  đặt mục tiêu tiết kiệm nhiều hơn so với mức tiết kiệm chuẩn 10–15%, họ có thể tiết kiệm tới 50% thậm chí 75% thu nhập để nhanh chóng đạt được quỹ nghỉ hưu sớm như mong muốn.

• Nếu tỷ lệ tiết kiệm 10%, sẽ cần (1-0,1) /0,1 = 9 năm lao động để tiết kiệm cho 1 năm chi phí sinh hoạt. Như vậy sẽ mất 225 năm để tiết kiệm đủ quỹ nghỉ hưu sớm.
• Nếu tỷ lệ tiết kiệm 25%, cần (1-0,25) /0,25 = 3 năm lao động để tiết kiệm cho 1 năm chi phí sinh hoạt. Như vậy sẽ mất 75 năm để tiết kiệm đủ quỹ nghỉ hưu sớm.
• Nếu tỷ lệ tiết kiệm 50%, cần (1-0,5) /0,5 = 1 năm lao động để tiết kiệm cho 1 năm chi phí sinh hoạt. Như vậy sẽ mất 25 năm để tiết kiệm đủ quỹ nghỉ hưu sớm.
• Nếu tỷ lệ tiết kiệm 75%, cần (1-0,75) /0,75 = 1/3 năm = 4 tháng lao động để tiết kiệm cho 1 năm chi phí sinh hoạt, tương đương với việc bạn chỉ cần 8,3 năm để tiết kiệm quỹ nghỉ hưu sớm.

Từ ví dụ trên, ta thấy thời gian nghỉ hưu giảm đáng kể khi tỷ lệ tiết kiệm tăng lên. Vì vậy, những người theo FIRE cố gắng tiết kiệm 50% hoặc hơn 50% thu nhập của họ. Với tỷ lệ tiết kiệm 75%, sẽ mất chưa đến 10 năm làm việc để tích lũy và nghỉ hưu sớm.

Hạn chế khi theo trào lưu FIRE 

Việc thực hiện FIRE cũng sẽ có những hạn chế nhất định:

– FIRE không phù hợp với người có thu nhập thấp. Bạn cần có thu nhập cao đáng kể để có thể tiết kiệm lên đến 50% hoặc 75% thu nhập.

– Quy tắc 4% của Bengen đã được nghiên cứu dựa trên các số liệu thực tế tại thị trường Mỹ, do vậy, có thể có những điểm chưa phù hợp với Việt Nam. Ví dụ như Bengen giả định rằng tỷ lệ lạm phát của nền kinh tế duy trì ổn định ở mức 3%. Trong một vài năm gần đây, Việt Nam đã cố gắng đưa tỷ lệ lạm phát về dưới mức 4% nhưng điều này cần được kiểm nghiệm trong một thời gian dài hơn. Bengen chỉ phân bổ quỹ đầu tư ở 2 hạng mục là cổ phiếu và trái phiếu, nhưng người Việt Nam cũng ưa thích đầu tư vào các tài sản khác như bất động sản và vàng. Theo thống kê, trung bình trong 15 năm (2006 – 2021) tại thị trường Việt Nam, mức sinh lời lũy kế của kênh đầu tư bất động sản là 11,50% trong khi cổ phiếu là 10,08%, trái phiếu là 9,10% và vàng là 7,20% .

– Một điểm quan trọng là áp dụng quy tắc 4% sẽ không an toàn nếu bạn nghỉ hưu quá sớm. Nghiên cứu của Bengen chỉ khuyến nghị thời gian đảm bảo danh mục đầu tư an toàn là khoảng 30 năm. Do đó, nếu bạn nghỉ hưu quá sớm, ví dụ như vào năm 40 tuổi, việc áp dụng FIRE chỉ hiệu quả cho đến khi bạn 70 tuổi. Sau 70 tuổi bạn, có thể gặp phải những rủi ro khiến cho tuổi già của bạn không còn an toàn nữa.

– Để nhanh chóng đạt được mục tiêu FIRE, một số người đã đặt mục tiêu tiết kiệm quá hà khắc. Họ có thể cắt giảm hầu hết chi tiêu, thậm chí là cả chi tiêu thiết yếu, để tập trung vào tiết kiệm. Điều này có thể làm giảm đáng kể chất lượng cuộc sống, gây ra những căng thẳng về mặt tinh thần.

Vì vậy, để phù hợp hơn, FIRE cũng được chia làm nhiều loại. Lean FIRE hướng tới đến khả năng nghỉ hưu càng sớm càng tốt nhưng với mức tích lũy thấp hơn và chi phí sinh hoạt vừa đủ, nghĩa là bạn cũng sẽ cần duy trì một lối sống thanh đạm với chi phí thấp trong thời gian nghỉ hưu. Ngược lại là Fat FIRE hướng tới nghỉ hưu sớm với một lượng lớn tài sản tích lũy và thu nhập thụ động đủ lớn để không phải lo lắng về chi phí sinh hoạt, phù hợp hơn với những người có thu nhập cao, và sẵn sàng chấp nhận một kỷ lệ tiết kiệm lớn. Sự kết hợp giữa hai loại này được gọi là Barista FIRE, một lối sống bán nghỉ hưu, nghĩa là sau khi có đủ quỹ FIRE bạn vẫn duy trì những công việc bán thời gian để có thêm thu nhập, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào quỹ FIRE. Mặc dù vậy, lối sống này cũng hỗ trợ khá nhiều vì nó giúp bạn không còn phụ thuộc vào một nguồn thu nhập chính, nhìn chung bạn vẫn có thể đạt được tự do tài chính. 

Cuối cùng, nghiên cứu của Bengen được trình bày như một gợi ý cho các chuyên gia hoạch định tài chính cá nhân chuyên nghiệp để tư vấn và hỗ trợ cho khách hàng. Bởi vậy, việc tự áp dụng các quy tắc này mà không có đủ kiến thức về hoạch định tài chính sẽ có những rủi ro nhất định. Vì vậy, nếu muốn thực hiện FIRE, bạn nên bổ sung cho mình những kiến thức quan trọng về hoạch định tài chính cá nhân, hoặc làm việc với các chuyên gia trong lĩnh vực này để nhận được tư vấn phù hợp.